Column Kim Jansen – ‘Vakantie… Laat het gedoe beginnen’
De zomervakantie staat voor de deur! Ook dit jaar trekken we er massaal op uit om te ontladen, ontspannen, ont-stressen. Een avontuurlijke roadtrip door de Balkan, een luie strandvakantie aan de Middellandse zee, de bekende familiecamping op de Veluwe, een staycation om het huis op te knappen of een superluxe wellnessretraite. We hebben allemaal om en nabij hetzelfde doel: voor-, tijdens- en napret. Helaas hebben we ook de voorstress, de het-lukt-me-niet-om-te-ontspannen en de koude-douche-afkickverschijnselen als het voorbij is. Nee, vakantie is niet alleen maar genieten. Soms geeft het zoveel spanning dat het ware ontspannen pas begint als het ‘normale’ leven zich hervat. Waar gaan we heen? Hoe gaan we dat betalen? Wat moet er allemaal mee? Wat gaan we daar doen? Wie regelt wat? Vakantie is letterlijk en figuurlijk een chaotische trip. Maar we hebben het er allemaal voor over, want oei… Wat kijken we ernaar uit!
Het ‘begin’ van vakantie
Het fenomeen vakantie bestaat al heel lang. In de klassieke oudheid kenden de Grieken en Romeinen al periodes van rust en recreatie op het platteland. In de middeleeuwen boden feestdagen en religieuze festiviteiten ontspanning voor de bevolking. Met de opkomst van de industriële revolutie kregen arbeiders in de 19e eeuw geleidelijk aan meer rechten, waaronder het recht op vrije tijd. In deze periode begonnen mensen ook met reizen voor recreatie, vooral door de opkomst van het spoorwegsysteem. In de 20e eeuw werden vakanties steeds gebruikelijker. De invoering van betaalde vakantiedagen voor medewerkers in veel landen na de Tweede Wereldoorlog zorgde ervoor dat meer mensen de mogelijkheid hadden om regelmatig op vakantie te gaan. Massatoerisme kwam op gang. Tegenwoordig is vakantie voor velen een normaal en essentieel onderdeel van het leven. Alhoewel het idee van vakantie al duizenden jaren bestaat, is de vorm en betekenis door de eeuwen heen sterk veranderd.
Soorten vakantie bij verschillende generaties
Mijn ouders (Babyboomers: geboren 1940-1955) kwamen niet veel verder dan de camping in de Ardennen. In mijn jeugd (ben een Pragmaat: geboren in 1980) leidden zowel de zomer- als wintervakanties naar Frankrijk. Door de stijgende welvaart kwam de generatie na mij (de Millennials: geboren 1985-2000) al op jonge leeftijd in aanraking met vliegvakanties. En nu gebiedt de jong adolescente Generatie Z (geboren 2000-2015) hun ouders soms om juist niet meer het vliegtuig te pakken omwille van duurzaamheid. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan; we blijven op zoek gaan naar manieren om een exotische ervaring op te doen. Vakantie vieren is nou eenmaal een groot goed en heilig huisje. We zullen er niet zo 1, 2, 3 afstand van doen. Zelfs al is het in Spanje 45 graden en smelt het ijsje voordat je deze goed en wel naar je mond hebt gebracht. Ook al kost een klein vakantiehuisje 1000 euro per week. En we zijn bereid om op een strand te liggen waar je over de hoofden kunt lopen. Deze prijs betalen we, want geen vakantie vieren… Daarvoor is ons ‘gewone’ leven niet leuk genoeg.
In een tijd waarin medewerkers steeds meer waarde hechten aan work-life balance en graag eigen regie hebben over het (werk)leven, levert ook de organisatie met betrekking tot het werk en de afstemming met collega’s ergernis op. “Ik heb zo weinig dagen”, “Als ik niet alles opneem, dan krijg ik niet extra betaald; ik kan de dagen alleen meenemen naar volgend jaar”, “A-relaxed dat ik niet zelf kan bepalen wanneer ik op vakantie ga”, “Weinig flexibiliteit in de vakantieplanning was voor mij een belangrijke reden om zelfstandige te worden”, “Ik moet verplicht vakantiedagen opnemen tussen kerst en oud & nieuw, belachelijk”, “Als mijn leidinggevende op vakantie is, dan krijg ik hem helemaal niet te pakken terwijl er soms echt stront aan de knikker is waar ik hem voor nodig heb”. Voor alle spanningen op de werkvloer is mijn advies hetzelfde: voer hierover een open gesprek! We zullen immers toch met elkaar een werkbare modus moeten vinden. Mijn tweede advies is: kijk naar de voorkeuren van de jonge generatie. Zij zijn niet de heilige graal maar hun behoeftes en mindset kunnen wel aanknopingspunten bieden voor het herinrichten van het concept vakanties.
Oorsprong van de gedachte
De jonge Generatie Z is opgegroeid in het fluïde tijdperk. Zij hebben van jongs af aan veel vrijheid ervaren. Voor hen is het niet kunnen bepalen wanneer ze op vakantie gaan nagenoeg ondraaglijk. Het leidt tot ‘quiet vacationing’. Wat simpelweg betekent dat ze op vakantie gaan zonder het hun baas te vertellen. Je kunt je voorstellen dat oudere generaties hier op z’n minst verbaasd over zijn.
Maar eerlijk is eerlijk, de oudere werkende garde heeft Generatie Z zelf opgevoed en de boodschap meegegeven dat er meer is dan werk. Ouders drukken hun kinderen op het hart: ‘Je wilt niet op je sterfbed spijt hebben dat je te hard hebt gewerkt en jezelf onvoldoende hebt gegund om te genieten.’ In tijden van krapte op de arbeidsmarkt voelen organisaties de noodzaak om gehoor te geven aan de behoeftes van jongeren en te experimenteren met workations, sabbaticals, vrij aantal vakantiedagen en meer zeggenschap over de planning. En wat energie geeft aan jongeren geeft uiteindelijk energie aan alle generaties. Ook de oudere generaties op de werkvloer omarmen deze nieuwe manier van omgaan met vrije tijd. En ja, het is een ingewikkelde dans en zoektocht, omdat we een schreeuwend tekort aan personeel hebben. Hoe regelen we dit?!
Communicatievragen
Dan kom ik bij mijn belangrijkste advies: zorg dat je in gesprek gaat en blijft. Werp vragen op als:
- Hoeveel vakantiedagen is voor jou ideaal?
- Welke periode in het jaar werkt het beste?
- Hoe gaan we creatief om met de groeiende werkdruk in combinatie met groeiende behoefte aan vrije tijd?
- Wat vind je ervan als een collega onbetaald verlof opneemt?
- Bellen en/of mailen we elkaar tijdens vakantie? Wanneer wel, wanneer niet?
Bepaal met elkaar de vakantie spelregels. En een extra vraag: is er een vorm van (werk)leven waarin vakantie eigenlijk niet meer nodig is? En zo ja, hoe ziet dat eruit? Misschien komen we er dan achter dat vakantie -zoals we het althans nu invullen- een achterhaald concept is. Dat we ontspanning en genieten als basis en voortdurend kunnen inbouwen in ons leven. Het zou in ieder geval een hoop gedoe schelen.
Maar voorlopig trekken we er deze zomer nog massaal op uit. Allemaal heel veel plezier met het welkome en welverdiende gedoe!
Kim Jansen, Generatie expert, spreker, schrijver en gastblogger/ partner van paraDIGMA groep
Kom werken voor paraDIGMA groep en help ons het verschil te maken op het gebied van Duurzame Inzetbaarheid!
GERELATEERDE BERICHTEN
Stress- en burn-out coach Ynco de Jong over de Brein Regie Methode©| Anders Denken Podcast #21 Stress en burnout zijn serieuze uitdagingen op de werkvloer, met negatieve gevolgen voor zowel medewerkers [...]
Als ik klanten vertel dat jongeren geneigd zijn te kiezen voor organisaties die duurzaamheid hoog in het vaandel hebben dan is er vaak wat scepsis. “Is dat wel echt zo? Er kiezen [...]
Rudo Vissers, oprichter van paraDIGMA groep, over motivatie| Anders Denken Podcast #20 Wat is motivatie? Wat doet het voor uw medewerkers? En wat zijn eigenlijk de voor- en nadelen van (on)gemotiveerde [...]