Lancering DESTRESS: Stress op de werkvloer aanpakken voordat het te laat is

Op 12 september 2024 lanceerde het Amsterdam UMC, in samenwerking met publieke en private partners, het baanbrekende nationale project DESTRESS. Dit initiatief richt zich op het vroegtijdig herkennen van stress bij medewerkers. Initiatiefnemer Christiaan Vinkers, psychiater en hoogleraar Stress en Veerkracht: “In een tijd waarin stressniveaus ongekende hoogtes bereiken, zijn de gevolgen ervan voor zowel werkenden én organisaties enorm. Jaarlijks zorgen psychische klachten voor miljoenen verzuimdagen en miljarden euro’s aan kosten, en dit stijgt ook nog eens. Met een innovatieve aanpak willen we dit patroon doorbreken. Als we in staat zijn om stress in een vroeg stadium te herkennen, kunnen werknemer, werkgever en arboprofessional er samen iets aan doen voordat het te laat is.”

Werkend Nederland gezonder en veerkrachtiger

Stress op de werkvloer kan veroorzaakt worden door zaken die spelen op het werk of in de privésituatie. Het kenbaar maken en bespreken van stressklachten is echter niet altijd vanzelfsprekend. Het gevolg is dat oplopende stress vaak te laat wordt opgemerkt met als gevolg dat mensen soms langdurig uitvallen. Daarom worden binnen DESTRESS betrouwbare stresssignalen met bv. wearables gemeten en worden factoren die stress veroorzaken in kaart gebracht, zowel in de privésituatie als in het werk en de werkomgeving. “Deze combinatie van signalen en factoren worden vervolgens met een applicatie op basis van kunstmatige intelligentie (AI) op een ethisch verantwoorde en veilige manier teruggekoppeld,” vertelt Noortje Wiezer, principal consultant bij de Unit Healthy Living & Work van kennisinstituut TNO: “Zo versterken we de dialoog tussen medewerkers en werkgevers, waar nodig ondersteund door arboprofessionals. Daardoor krijgt stress geen kans om te escaleren en dragen we bij aan een gezonder en veerkrachtiger werkend Nederland.”

Samenwerking tussen wetenschap en praktijk

DESTRESS wordt de komende 8 jaar uitgevoerd door een multidisciplinair publiek-privaat consortium en wordt gefinancierd door NWO. Onderzoekers, professionals en ervaringsdeskundigen werken samen met werkgevers, vakbonden, ministeries en beroepsverenigingen aan het meten van stresssignalen en het ontwikkelen van de applicatie. Ook arbodiensten spelen een cruciale rol binnen het project. “Om verzuim door stress te voorkomen en verminderen, brengen wij de ervaringskennis in van onze arboprofessionals, geanonimiseerde data én ons netwerk van organisaties waar metingen kunnen worden gedaan,” vertelt Jurriaan Penders, directeur medische zaken van HumanTotalCare. Medisch Directeur Talitha de Haas van paraDIGMA groep vult aan: “Deze samenwerking tussen wetenschap en praktijk is uniek. En doordat we beiden vanaf het begin van het project betrokken zijn, zorgen we ervoor dat we de applicatie straks direct kunnen implementeren.”

Samen werken aan een verandering in Nederland

Op 12 september kwamen alle partners van het DESTRESS-consortium voor het eerst bij elkaar in het Volkshotel in Amsterdam om een feestelijke en vliegende start te maken. “In de samenwerking kunnen de partners optimaal profiteren van elkaars expertise. Of het nou gaat om het bepalen wat ethisch verantwoord is en juridisch mag, of het meten van stressoren bij organisaties en medewerkers, we moeten samenwerken. Daarom hebben we tijdens de lancering kennisuitwisseling gestimuleerd en kleine coalities gesmeed, zodat mensen elkaar makkelijk weten te vinden,” aldus Vinkers. Om DESTRESS voor het grote publiek bekend te maken, zijn tijdens de lancering ook podcasts opgenomen. “Mijn droom is dat heel werkend Nederland profiteert van DESTRESS. Daarom leg ik samen met mijn consortiumpartners graag in gewone taal uit hoe zij ervan kunnen profiteren.”

Het verschil maken in verzuim(preventie)

Het onderzoek bestaat uit drie grote fases waarbij paraDIGMA groep in elke fase betrokken is. Talitha de Haas, Medisch Directeur bij paraDIGMA groep: “In de eerste fase, die tot en met 2025 duurt, gaan we ons vooral bezighouden met het schetsen van het profiel van de geschikte deelnemers. We kijken daarbij naar demografische, sociaal-culturele en economische kenmerken. Ook kijken we naar alle kennis en informatie die we vanuit de organisatie al bezitten, en hoe we dat kunnen betrekken in het onderzoek.”

De Haas benadrukt de waarde van de samenwerking in het project DESTRESS. “Ik vind het heel belangrijk dat we vanuit paraDIGMA groep samenwerken met de wetenschap. Dit onderzoek onderscheidt zich van andere grote onderzoeken door de samenwerking tussen grote partijen om tot een tool te komen die ook voor en door iedereen ontwikkeld en gebruikt wordt. DESTRESS sluit daarnaast volledig aan bij de missie van paraDIGMA groep om heel Nederland duurzaam inzetbaar te maken en te houden.

Ik denk dat het van groot belang is voor zowel paraDIGMA groep als voor de klanten om bij te kunnen dragen aan het onderzoek en daarmee te werken aan de duurzame inzetbaarheid van Nederland. We hopen dat de applicatie ertoe leidt dat we het aandeel van stressklachten verminderen in het kader van verzuimpreventie. Het onderzoek geeft diverse specialisten uit het werkveld de kans om bij te dragen aan dit baanbrekende project, zo gaan een aantal professionals op dit onderzoek promoveren. In de komende jaren blijven we naar buiten treden met de voortgang van het onderzoek.”

Over de partners van DESTRESS

DESTRESS wordt uitgevoerd door een multidisciplinair, publiek-privaat consortium. Ten eerste is een breed scala aan onderzoekers verbonden vanuit het Amsterdam UMC, de Vrije Universiteit (VU), Radboud Universiteit, Radboudumc, Donders Instituut, TNO, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Hanzehogeschool Groningen, Rijksuniversiteit Groningen en Heidelberg University. Gedurende het project wordt ervaringskennis ingezet in samenwerking met MIND. Daarnaast zorgen nationale en internationale partners uit de praktijk voor optimale implementatie: HumanTotalCare, paraDIGMA groep, Nationale-Nederlanden (NN), Movir, Healthy Chronos en UWV. Het project wordt tenslotte ondersteund door AWVN, CNV, FNV, KOM, Landelijke Vereniging POH-GGZ, Ministerie van VWS, Ministerie van SZW, NIP, NVAB, NVVA, NVVG, NVvP, OVAL, VRelax, VNO/NCW, MKB Nederland, VZN, Zorgverzekeraars Nederland, ECNP, GAMIAN-Europes en PEROSH. DESTRESS wordt gefinancierd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), valt binnen het programma van de Nationale Wetenschapsagenda en duurt 8 jaar.